Schriftlezing: Johannes 4:1-30

Broeder en zuster van onze Heer Jezus Christus,

In deze drie weken, zoals u weet, wordt de prekenserie gehouden tijdens de Online Landelijke Eredienst GKIN. Afgelopen zondag hebben wij mogen leren van Mozes. Volgende week leren we van Elia en vandaag zullen we leren van de Samaritaanse vrouw in haar ontmoeting met Jezus en haar leven compleet verandert. 

Ons thema luidt: ‘Ervaar genezing en heling van God, leren van de Samaritaanse vrouw’. Persoonlijk vind ik dit thema een uitdaging omdat u en ik het moet voelen, ervaren en tot je door laat dringen wat deze Samaritaanse vrouw meegemaakt. Vervolgens aan het eind van deze preek zelf een antwoord kan geven over wat u geleerd heeft van haar.  

In dit gesprek tussen Jezus en de Samaritaanse vrouw in Johannes 4 zijn er veel aspecten van het menszijn zichtbaar. Sociale verschillen: Jezus is een man, zij een vrouw en in die tijd is het ongepast dat een man en een vrouw alleen in het openbaar met elkaar in gesprek zijn. Verschillen in religieuze traditie: Als Joods mag Jezus zich niet inlaten met een Samaritaan die God aanbidt op de berg Gerizim. Een commentaar zegt dat Jezus stapt ook over een ethische grens heen. Hij begint een gesprek met iemand die iedereen weet dat zij openlijk in zonde leeft. Alles gebeurt in Sichar.

Dit gesprek is niet een toeval want er staat in vers 4:’Hij moest door Samaria heen”. Het woord 'moest' houdt in dat hier sprake is van Gods  reddingsplan. Het is noodzakelijk dat Jezus deze vrouw bij de bron ontmoet. Zij moet gered worden en haar redding vindt plaats in haar gewone dagelijkse bezigheden.

Jezus was moe en dorstig maar niet bij het water kan komen.  En er komt een vrouw water halen en er begint een gesprek tussen hen over water, over dorst en over geloven bij Jakobsbron. Let op deze afbeelding om straks het verschil aan het eind van de preek te zien.

Broeders en zusters,

‘Waarom gaat deze Samaritaanse vrouw rond het middaguur, het heetste uur van de dag water putten (vers 6)? Wie kan antwoord geven?

In Midden Oosten, ook in Indonesië, gaat men niet in het middaguur water halen. Want de zon staat hoog op en het is heel erg warm. Niemand doet dat. Men gaat water halen  als het koel is in de morgen of aan het eind van de middag. We komen later hier op terug.

Jezus vraagt deze vrouw:  ‘Geef Mij wat te drinken’. Want Jezus heeft zelf dorst na een vermoeiende reis. Maar deze vrouw zegt: hoe kunt u als Jood nu aan mij vragen als Samaritaanse?

Haar antwoord geeft duidelijk aan dat zij weet over reinheidsgebod: een jood wordt onrein als hij drinkt uit het vaatwerk van niet-joden. Maar voor Jezus is het een aanleiding om een dieper gesprek te beginnen over levend water, over de bron/put in het hart van die vrouw.

Het is bijzonder om te zien dat Jezus die zelf vermoeid en dorstig is blijft oog hebben voor het ‘detail’ dat elke mens is. Hij kijkt dieper in het licht van Gods Geest. Zo zit Jezus aan de rand van de waterput van elk mensenleven en verlangt Hij met ieder van ons in gesprek te komen.

Wanneer Jezus zegt 'Maar wie drinkt van het water dat Ik hem zal geven, zal in hem een bron worden van water dat opwelt tot in het eeuwige leven' (v 14). Die vrouw zegt: ‘Heer, geef mij dat levend water’. Jezus is de eerste, die haar dorst wegneemt. Jezus vult haar hart met Levend Water.

Broeders en zusters,

Levend water is het woord, Jezus’ woorden, Gods woorden, het woord van eeuwige leven, van verlossing. Het is goeds nieuws. Gods genade. Jezus zelf is de bron van levend water die je inspiratie geeft om te leven. Wie ervan drinkt krijgt nooit meer dorst.

Die vrouw vraagt nu om dat levend water aan Jezus zodat zij niet meer naar deze put komt om water te halen. Maar dan komt iets onverwacht voor haar en ook voor ons als lezer, of tenminste voor mij. Laten wij kijken naar een filmpje uit onze Schriftlezing en let op de reactie van deze vrouw.

https://www.youtube.com/watch?v=EIbLMnJ74XM (minuut 1,51 t/m 3,40)

Broeders en zusters,

Waarom vraagt Jezus deze vrouw om haar man te roepen? ‘Ga uw man eens roepen en kom dan weer terug’ (Joh 4:16:).

Op het eerste gezicht een vraag die er helemaal niet toe doet. Maar toch heeft deze vraag functie of logische plaats in het gesprek. Het was immers in die tijd niet gewoon dat een man met een vrouw sprak in afwezigheid van haar man. Daarom zegt Jezus: roep uw man.

Jezus raakt de kern van het probleem. Zij had geen man, althans geen legitieme man. Dát was de reden waarom die vrouw ‘s middags water kwam putten, op het heetst van de dag. Dan hoefde ze de confrontatie niet aan met de andere vrouwen uit het dorp die haar nawezen, want haar situatie was wel degelijk complex. En Jezus, die éne vreemdeling had dat al bij de eerste keer gezien!

Jezus duidt in het hart van die vrouw een pijnpunt van haar leven maar ze moet de vraag van jezus niet als bedreigend hebben ervaren.

Ja. Waarheid kan soms hard en confronterend zijn, maar zij werkt in principe genezend. Het hangt er ook van af wie het zegt en hoe het gezegd wordt. Bij Jezus gebeurt dit altijd in grote en voelbare liefde en bevat geen enkel oordeel. Jezus’ vraag raakt haar aan en Jezus zegt dat zonder één verwijt, en die vrouw voelt dat. Daardoor kan het gesprek veel verder gaan.

Jezus’ alwetendheid brengt haar niet in verlegenheid, maar geeft haar juist vertrouwen om naar Hem te blijven luisteren (v 19).Door Zijn woorden stoot Hij haar niet van Zich af, maar trekt Hij haar naar Zich toe. Jezus wint het vertrouwen van deze vrouw te winnen. En het besef komt dat Jezus een profeet is. Haar ogen zijn pas geopend wanneer Jezus de waarheid over haar leven spreekt.

Broeders en zusters,

In 2000 startten de Theologische Faculteit van de Vrije Universtiteit  Amsterdam en Kerk in actie van de Protestantse Kerk in Nederland samen met een groot aantal internationale partners, uit meer dan 25 landen, inclusief Indonesië een samenwerkings-project, getiteld ‘Door het oog van een ander’. Dit is een intercultureel Bijbellezen uit Johannes 4 waar context en cultuur belangrijk zijn. Alle verslagen zijn opgenomen in een boek ‘Putten uit de Bron’. Bijzonder om te lezen, hoe men naar dit Bijbelverhaal keek met de bril uit eigen context en cultuur.  

Het verslag van de leesgroep uit Bandung benadrukt dat Jezus deze vrouw bevrijdt van het gevoel van schaamte en van angst. Een van de deelnemers zei: ‘deze vrouw is bevrijdt van het taboe dat verbiedt met een vreemde man te spreken, van het taboe openlijk over haar privé leven te spreken. Ze wordt bevrijd van het gevoel van schaamte als ze haar mededorpsgenoten ontmoet en gebruikt wordt om hen evangelie te vertellen’. Deze benadering heeft te maken met schaamtecultuur die heel sterk is in Indonesië.  

In een schaamte cultuur is waardigheid het tegendeel, de tegenpool van schaamte. Prof.Dr.Gerrith Singgih beweerde: ‘Schaamte wordt uitgebannen in een sfeer van open communicatie door liefdevolle identificatie, waarin mensen elkaar wederzijds waarderen.’ En dit is precies wat Jezus doet: Hij geeft waardigheid van deze vrouw terug. Het goede nieuws van het evangelie in de Aziatische context betekent ‘dat mensen worden opgeheven uit situaties waarin individu  of groep in schaamtegevoel gevangen zit.

Dan rijst een vraag, hoe kom je van deze schaamtegevoel en vooroordelen van mensen af?

Of voel je een diepe onrust die je niet kwijt raakt? Een gevoel van onvrede met hoe je leven loopt. Waarom gaat het bij mij altijd mis en bij anderen niet? Het verlangen om geliefd te worden. Herken u, jij dat? Wie kan u, je bevrijden van deze gevoelens?

Broeders en zusters,

Kom bij Jezus, het Levend water. Vraagt en bidt net als deze Samaritaanse vrouw: Heer, geeft mij dat water zodat ik niet meer dorst krijgt. Wees er zeker van dat Jezus al de schaamtegevoelens, vooroordelen van anderen en alle andere onvrede wegneemt.  Hij voordeelt u niet.

Als onze zonden, schuld, afwijzing, schaamte en angst aan het licht worden gebracht, is er bij de bron van het heil vergeving en heling. Jezus kwam bij de bron met levend water. God komt tot ons in het Evangelie met Zijn licht en liefde, zoals 1 Johannes 1:7 ons daarbij leert: ‘en het bloed van Jezus Christus, Zijn Zoon, reinigt ons van alle zonde’.

Hij staat naast je en Hij geeft je Zijn Geest zoals het zichtbaar wordt  in deze vrouw. Ze laat haar waterkruik staan bij de bron en keert direct terug naar Sichar en vertelt de mensen wat haar overkwam. Zij vertelde in de stad Sichar hoe Jezus haar zonde en haar vorige leven aan het licht heeft gebracht. Haar problemen kwamen daardoor boven water om te worden weggespoeld door de liefde van Jezus. Bevrijding kwam door het licht en de liefde van God in en door Jezus.

Jezus maakt haar vrij en geeft haar nieuwe levenskracht. Ze vlucht niet meer voor haar verleden. Zij durfde nu terug de confrontatie aan met zichzelf en met de anderen. Wie ze eerst vluchtte gaat ze nu zelf opzoeken. Zij ging zelfs getuigen voor het hele dorp (vs.28-30).

Wat is verschil tussen deze twee beelden? / Apa yang berbeda dari dua gambar ini?

Deze vrouw is zelf een bron van levend, stromend water geworden. Ze weet zich gevoed door Jezus, de Redder van de wereld. Nu haar hart is vervuld van de Heilige Geest moeten alle mensen het horen dat zij van het levende water heeft gedronken. Ja, zij nodigt al haar stadgenoten uit met haar mee te gaan naar de Bron van het levende Water: Velen van hen belijden dat Hij de Redder van hun leven is.

Broeders en zusters,

Ons thema luidt: ‘Ervaar genezing en heling van God, leren van de Samaritaanse vrouw’. Wat hebt u geleerd van deze Samaritaanse vrouw zodat u genezing en heling van God ervaart?

Amen.

Vragen ter verdieping:

1. Waarom kwam zij helemaal alleen water putten op dit niet ongebruikelijke middaguur? Schaamde zij zich door de schande en veroordeling die ze meedroeg? Ken je ook schaamte en angst voor nog meer veroordeling?
2. Hebt u dorst?  Ervaart u dorst in uw geestelijk leven? Hoe vult u opnieuw de bron. Wat vindt u van de woorden van Jezus over de waarheid van haar eigen situatie.
3. Zou u ook willen vertellen over uw ontmoeting met God aan anderen zodat ze ook bij Jezus, de bron van levend water komen?