Exodus 20:8-11, Marcus 2:23-28
Jakarta en Nijkerk. In die beide plaatsen heb ik gewoond. Jakarta en Nijkerk zijn twee tegenpolen. Jakarta, de grootste metropool van Zuidoost-Azië met 10,57 miljoen inwoners. Nijkerk, een kleine en rustige plaats in Nederland met 43.000 inwoners. Jakarta en Nijkerk zijn ook twee uitersten wat betreft de zondag. In Jakarta is het gebruikelijk dat de kerkgangers na de zondagsdienst naar de mal of restaurant gaan. In Nijkerk (die hoort bij Biblebelt van Nederland) is zondag heel rustig. Winkels zijn dicht en mensen doen allerlei werkzaamheden niet zoals autowassen, klussen, tuinieren, etc. Zondagsrust is heel belangrijk daar. Toen ik in Nijkerk woonde moest ik echt wennen. Maar ik besefte meer dan ooit wat de waarde was van de rustdag.
1. Rust
Het thema van vandaag is ‘Gods geschenk van de rustdag’. Wat is Gods bedoeling met de rustdag? Drie dingen: Rust, Vrijheid en Heiligheid (R-V-H).Rust. Dat is het eerste.God Zelf rustte op de zevende dag. Exodus 20:11: ‘Want in zes dagen heeft de HEER de hemel en de aarde gemaakt, en de zee met alles wat er leeft, en op de zevende dag rustte Hij. Daarom heeft de HEER de sabbat gezegend en heilig verklaard.’
Die zevende dag heeft dus wel alles te maken met die zes werkdagen daarvoor. God rustte, want Hij had veel gedaan. Hij keek als het ware terug en genoot ervan, wat Hij had geschapen. Zo mag het ook bij ons zijn. Op de rustdag mogen we omkijken in verwondering. God gaf ons weer een week. Hij gaf ons allerlei kansen, mogelijkheden en werkzaamheden gedurende zes dagen. Aan het eind van de week mogen wij terugkijken met dankbaarheid en van de rust genieten.
De sabbat wordt in Exodus 20 in verband gebracht met de schepping van de wereld. De rustdag hoort dus bij Gods scheppingsorde.Vanaf het allereerste begin, vóór de zondeval heeft God de rustdag ingesteld. Dat kunnen wij ook lezen in Genesis 2:3“God zegende de zevende dag en verklaarde die heilig, want op die dag rustte Hij van heel zijn scheppingswerk.”
Maar hoe zit het? Is God moe na zes scheppingsdagen? Nee. God is Almachtig. God hoeft niet te rusten vanwege lichamelijke vermoeidheid of uitputting. God kiest ervoor om te rusten, te pauzeren, te stoppen en te ontspannen, om ons een voorbeeld te geven van wat we zelf zouden moeten doen.
Rust hebben wij nodig voor onze gezondheid. Als u niet goed of genoeg gerust hebt, dan kunt u gezondheidsproblemen krijgen. Rust is nodig voor ons lichaam, ziel en geest. God heeft ons geschapen en God weet als geen ander dat de mens rust nodig heeft. Elke zeven dagen hebben wij tijd nodig om opgeladen te worden.
De rustdag herstelt het lichaam, het laadt de emoties op, het heroriënteert de geest, en het verfrist de relatie met je dierbare. Rust hebben wij nodig, zodat wij met nieuwe kracht de nieuwe week binnentreden. Rust u wel goed?
Niet alleen voor de mensen. De natuur heeft ook rust nodig. Behalve de vele negatieve gevolgen, brengt de coronapandemie ook positieve gevolgen met zich mee voor de natuur. Toen er lockdowns waren in veel landen, daalden de cijfers van luchtvervuiling drastisch. Lucht werd schoner en frisser. Misschien heeft u dit ook gelezen. Het water in de kanalen van Venetië is glashelder geworden sinds de gondels niet meer uitvaren. Je kunt met gemak enkele meters door het water kijken.
Ook verschijnen zwanen en dolfijnen in de verschillende Italiaanse havens om een kijkje te nemen. De natuur komt als het ware tot adem. Ook na de pandemie moeten mensen meer verantwoord leven ten opzichte van de natuur, want wij zijn Gods rentmeesters, Gods beheerders over de schepping.
God gunt ons rust op de rustdag. Laten we dat ook aan onszelf, aan elkaar en aan andere schepselen gunnen! Rust!
2. Vrijheid
Rust, dat is het eerste. Vrijheid, dat is het tweededat God heeft bedoeld met Zijn geschenk van de rustdag. Je hebt één dag vrijaf! Dat aspect van de sabbat wordt benadrukt in Deuteronomium 5, als de Tien Geboden worden herhaald. Dit gedeelte hebben wij net gelezen als Genade Verkondiging.
Kunt u het verschil zien tussen dit vierde gebod in Exodus 20 en Deuteronomium 5? In Exodus 20 wordt de sabbat in verband gebracht met de schepping. In Deuteronomium 5 wordt de sabbat in verband gebracht met de bevrijding uit de slavernij. ‘Jullie waren zelf slaven in Egypte’, zegt de HERE. ‘Maar nu bén je geen slaaf meer! Je bent vrij! En die vrijheid, die mag je vieren op de sabbat.
Over arbeidsethos gesproken, zijn er twee uitersten. Aan de ene kant is het luiheid. Aan de andere kant is het workaholic (werkverslaving). Deze twee uitersten zijn nog steeds actueel in deze wereld. De Bijbel kent beide problemen en waarschuwt ons. Tegen luiheid zegt Spreuken 6:6 ‘Ga naar de mieren, luiaard, kijk hoe ze werken en word wijs.’ De Bijbel kent ook de dreiging van werkverslaving. Als je werkt zonder te rusten, dan ben je niet vrij. Dat maakten de Israëlieten mee in Egypte. Toen ze daar gedurende 400 jaar leefden als slaven. Als je slaaf bent van je werk, dan leef je om te werken en werk je niet om te leven. Misschien komt dit omdat wij denken dat wij de wereld draaiend moeten houden.
Of misschien gebeurt dit omdat wij steeds meer en meer dingen willen bezitten, en dat we daardoor meer en meer moeten werken om meer te verdienen. Daarom stelt God grenzen aan werk. Daarom schenkt God de rustdag aan Zijn volk, aan ons allen, want rustdag betekent vrijheid. De rustdag herinnert ons dat wij geen slaven zijn, dat wij geen machine zijn, maar vrije mensen.
Deuteronomium 5 zegt verder dat wij diezelfde vrijheid ook moeten gunnen aan anderen: aan de kinderen, aan de werknemers, aan de dieren, aan de vreemdelingen die aan onze zorg zijn toevertrouwd. Gods geschenk van de rustdag is dus niet alleen een persoonlijke kwestie, maar moet de hele samenleving inkleuren. Dat het tot zegen mag zijn voor velen. Een vraag ter reflectie hierin is: ‘Hoe kan de vrijheid van de rustdag toegepast worden in onze samenleving anno 2020?’
Gods geschenk van de rustdag betekent vrijheid. Maar in de tijd van de Here Jezus werd de rustdag veranderd tot een keurslijf. Dat hebben wij gelezen in de lezing uit Marcus 2. Hoe komt dat nou? Dat komt omdat er heel vaak ook allerlei menselijke regeltjes vastgroeien aan de goede geboden van de HERE. Allerlei menselijke wetjes en interpretaties, waardoor de dingen duidelijk worden. Het wordt uiteindelijk legalistisch (of iets mag of niet). De Farizeeën houden Jezus en Zijn discipelen nauwlettend in de gaten om hen te beschuldigen: ‘Houden ze zich wel aan alle wetten en regels? O nee! Moet je kijken! Het is sabbat en kijk, daar plukken de discipelen van Jezus zómaar korenaren van het veld! Dat is oogsten! En oogsten is werken. En werken mag niet op de sabbat!’
Jezus bekritiseert de Farizeese opvatting van sabbat en hun interpretatie van de wet in het algemeen. Zoals Koning David toentertijd voedsel gaf aan zijn mannen op sabbat, zo is het voor Jezus zeker toegestaan hetzelfde te doen voor Zijn discipelen, omdat Hij groter is dan David. Jezus is de Mensenzoon. Hij is Heer en Meester over de sabbat! Jezus vat het samen: ‘De sabbat is er voor de mens, en niet de mens voor de sabbat!’ Als de rustdag een keurslijf wordt, dan is het geen geschenk van vrijheid meer, maar dan wordt het een last.
3. Heiligheid
Wat is Gods bedoeling met de rustdag? Rust, vrijheid en ookheiligheid. Dat is het derde. Exodus 20:11: ‘Daarom heeft de HEER de sabbat gezegend en heilig verklaard.’ Heilig, dat wil zeggen: ‘apart gezet’. De rustdag is apart gezet voor God. Het is een speciale dag die wij aan Hem toewijden. Natuurlijk is elke dag een dag van God, maar de sabbat is een dag die apart gezet is voor God.
Eigenlijk is dat de eerste en belangrijkste functie van de kerkdienst. Dat we samenkomen in Gods huis om Hem te danken voor alles wat Hij heeft gegeven, en om Hem te aanbidden om wie Hij is. Vaak redeneren we heel erg subjectief vanuit onszelf als het gaat om kerkdiensten: ‘Ik heb er niet zo’n behoefte aan’, of: ‘Ik heb er heel erg behoefte aan.’ Maar het eerste is niet, of wij er behoefte aan hebben. Het eerste is, dat we God eren en danken voor alles wat Hij gaf in de afgelopen week. God is onze lofprijs en dank meer dan waard. Naast de mooie dingen die je mocht doen waren er ook de fouten, de missers. Helaas! Maar ook daarmee mogen we gelukkig naar God, om te smeken om vergeving. En we mogen ook de kerk binnenkomen met onze vragen, zorgen, met ons verdriet, onze wanhoop. God staat altijd klaar met open armen!
Vandaag is de 25ste Online Landelijke Eredienst van GKIN die wij sinds 15 maart meemaken. Dankbaar zijn wij voor de technologie en teams uit verschillende regio’s, die dit alles mogelijk maken. Vanaf 6 september D.V. gaan wij opstarten met fysieke eredienst in GKIN met de benodigde protocollen.
Andries Knevel, een theoloog en schrijver, bekend van de Evangelisch Omroep, schreef onlangs in zijn blog een artikel ‘Gaan gelovigen na corona nog wel wekelijks naar de kerk?’ Ik citeer ‘… Er is zorg over de vraag of gelovigen na corona nog wel wekelijks naar de kerk of gemeente gaan. Zullen ze voor de verleiding zwichten thuis te blijven en online te kijken naar een aantrekkelijke dienst van een andere gemeente? …’
Hoe zal het zijn in de GKIN? Van veel gemeenteleden hoorde ik al in het begin het verlangen om fysieke eredienst te starten. Ik verlang ook naar de ontmoetingen en gesprekken met gemeenteleden en symphatisanten. Is het niet zo, als wij iets kostbaar gemist hebben, dat wij dat meer dan voorheen zullen waarderen? Net als iemand die zijn of haar geliefde weer ziet na lange tijd, ‘de ontmoeting’ meer zal waarderen. Ik hoop dat na deze pandemie, waardoor wij niet naar Gods huis konden komen, dat wij juist meer dan ooit verlangen om God te ontmoeten in Zijn huis. Dat wij meer dan voorheen zondag stellen als prioriteit, apart zetten voor onze quality time met God. Zoals Psalm 84 zegt: ‘Beter één dag in uw voorhoven dan duizend dagen daarbuiten…’
Geliefde gemeente. Tot slot nog dit. Wij vieren niet de sabbat, de zevende dag, maar wij vieren de zondag, de eerste dag. Christenen vanaf het eerste begin zijn bij elkaar gekomen op de ‘dag van de Heer’, de zondag, de dag waarop Jezus opstond uit het graf (Handelingen 20:7). De dag waarop wij rusten, is de dag van de opstanding! Elke week vieren wij, dat de Here Jezus Overwinnaar is. Elke zondag zetten we daarom apart. Het is Zijn dag! God geeft ons het geschenk van de rustdag, dat betekent: rust, vrijheid, en heiligheid. Koester het! Geniet ervan! Vier het samen in Zijn huis!
Amen.