Matteus 1: 18-25 

Geliefde gemeente. Het thema van de landelijke Kerstviering van de GKIN is gebaseerd op het gezamenlijke Kerstthema van de Indonesische Raad van Kerken (PGI = Persekutuan Gereja-Gereja di Indonesia) en de Indonesische Bisschoppenconferentie van de Rooms-Katholieke Kerk (KWI = Konferensi Waligereja Indonesia). Met dit thema tonen wij onze verbondenheid met elkaar, met de kerken in Indonesië. Wij, in Nederland, België, Indonesië, wereldwijd delen op dit moment allemaal dezelfde omstandigheid, namelijk de coronapandemie. Voor veel landen hoort deze pandemie bij de grootste crisis sinds de tweede wereldoorlog. Wij delen echter niet alleen deze omstandigheid met elkaar, maar wij delen ook het goede nieuws van Kerst, de menswording van God in Zijn Zoon Jezus Christus. Wij delen met elkaar de boodschap van Gods blijvende nabijheid: Immanuël, God met ons.

Meer dan tweeduizendjaar geleden, maakte Jozef een van de zwaarste omstandigheden mee in zijn leven. Hij had grote plannen voor hem samen met Maria. Ze zouden gaan trouwen en een gezin stichten. Hij had alles goed voorbereid. Net als alle aanstaande bruidsparen, keek Jozef erg uit naar naar die grote dag. Jozef telde misschien de dagen af. Zoveel dagen tot de bruiloft.

Maar die blijdschap is volledig omgeslagen in verdriet, in teleurstelling. Zijn eigen lieve Maria, van wie hij zoveel houdt, ze is zwanger... maar niet van hem. Jozef had zich er zo op verheugd om met Maria verder te gaan, maar dat kan niet meer. Er is kennelijk iets gebeurd, en hij begrijpt er niets van, want als er nu één trouw is, dan is het Maria wel. Zal Maria hem verteld hebben over de engel, die bij haar op bezoek was gekomen, en die haar had verteld dat ze zwanger zou raken? Het staat er niet bij, we weten het niet. Maar hoe dan ook: ze blijkt zwanger te zijn. Als Jozef nu gehandeld had volgens de wet, dan had hij haar kunnen aanklagen, want ze waren ondertrouwd, dat wil zeggen: de bruidsschat was al betaald, ze waren al officieel aan elkaar verbonden, dat kon niet meer zomaar ontbonden worden, alleen was het huwelijk nog niet definitief voltrokken. Daardoor woonden ze nog niet bij elkaar.

Die avond kon Jozef niet slapen. Heel veel pijn en verdriet voelde hij van binnen. Zijn hoofd was vol met zorgen... Hoe moet dit nou verder?

Ik denk dat Jozef wel een paar uur in zijn bed heeft liggen woelen. Maria zwanger... Zijn eigen lieve Maria... Misschien denkt Jozef: ‘Er is een andere man in het spel. Laat Maria dan maar verder gaan met die ander. Tussen Maria en mij is het nu afgelopen!’ En dan denkt Jozef verder: ‘Wat ga ik doen? Nee. Ik sleep haar niet voor het gerecht. Dat kan ik niet. Dat wil ik niet! Ik wil haar niet te schande maken, ik ga niet met modder gooien. Weet je wat? Ik zal haar wel in stilte verlaten.’

Vermoeid en verdrietig viel Jozef uiteindelijk in slaap. Maar dan, opeens, die droom! Een engel zegt: ‘Jozef, zoon van David (uit het koninklijk geslacht van David), wees niet bang je vrouw Maria bij je te nemen, want het Kind dat ze draagt is verwekt door de Heilige Geest. Ze zal een Zoon baren. Geef Hem de naam Jezus (dat betekent: God redt).’

Dat wil zeggen: ‘Jozef, jij moet die naam geven! En door die naam te geven erken je dit Kind als jouw wettige kind. Zo is Hij de wettelijke troonopvolger van David.’ Het doet mij denken aan het moment na de geboorte van mijn twee zonen, toen ik binnen 3 dagen aangifte van de geboorte moest doen bij het gemeentehuis. In 2003 was het in Nijkerk en in 2005 was het in Amstelveen.

En dan wordt Jozef wakker. Jozef beseft ten diepste: ‘Dit is geen gewone droom geweest! Dit is een boodschap van God!’ Ineens is hij vervuld met sjaloom, vrede. Hij is opgelucht. Dat Maria zwanger is, dat komt door de Heilige Geest! Jozef blijft niet hardnekkig bij zijn oorspronkelijke plan. Hij past zich aan met Gods plan. Hij, als een rechtschapen mens, kiest om God te gehoorzamen. Hij neemt Maria toch tot vrouw. Hij zal het Kind grootbrengen.

Het Kind, Jezus is de vervulling van Gods belofte over de komst van de Messias, zoals wij in de aanvangstekst hebben gelezen uit Jesaja 7:14. Door de geboorte van Jezus is het nieuwe tijdperk gekomen. Het oude tijdperk van ‘God tegen ons’ of ‘God zonder ons’ is vervangen met het nieuwe tijdperk van ‘God met ons’. Mathhew Henry schreef in zijn Bijbelverklaring:

In het licht van de natuur zien wij God als ‘God boven ons’ (God is zo groot).

In het licht van Gods wet zien wij God als ‘God tegen ons’ (omdat wij zondaren zijn).

Maar, in het licht van het evangelie zien wij God als de Immanuël, ‘God met ons’.

Staan wij ooit stil hoe bijzonder het is, dat wij leven in een tijdperk na de geboorte van Jezus, een tijdperk van Gods nabijheid. Wat een genade. Wat een zegen!

God forceert de mensen niet om ‘God met ons’ te zijn. Nee. God biedt het aan ieder mens aan om ‘God met ons’ te zijn. God wil dat de mensen Zijn liefde beantwoorden met wederliefde. Wanneer wij ons hart open stellen voor Jezus, het Kerstkind, dan komt Hij in ons leven binnen om ‘Immanuël, God met ons’ te zijn. Verwelkom Jezus (opnieuw) in uw hart deze Kerst.

Immanuël, God met ons. Dat betekent dat wij ons afhankelijk stellen van Hem. Neem een voorbeeld aan de Nederlandse 2-euromunt. Hebt u die in uw portemonnee? Op de rand van de Nederlandse 2-euromunt staat een randschrift: God zij met ons (oftewel Immanuël).

Het is zo’n 200 jaar geleden dat dat randschrift in Nederland werd ingevoerd, toentertijd natuurlijk nog op de gulden. Al hebben veel Nederlanders nu niets meer met God, iedereen wordt hieraan herinnerd dat ‘God met ons’ is. Het doet ons beseffen dat wat wij hebben, wat wij kunnen uitgeven, wat wij nodig hebben voor de levensvoorziening, de draaiende economie van het land, de koopkracht van de bevolking, wat wij met anderen kunnen delen, dat alles komt voort uit Gods liefdevolle handen. Het komt voort omdat ‘God met ons’ is.

Mag ik u wel vragen? Met welk beroemd persoon zou u een dag willen optrekken? De een wil graag een dag optrekken met een koning. De ander met een president of een premier. Of met een filmster, of een voetballer, of een chefkok. Tieners of jongeren willen misschien een dag doorbrengen met een bekende Youtuber of een influencer. Noemt u maar een persoon.

Als het gebeurt, zal dat een onvergetelijk moment zijn. Wat zullen we blij zijn. Op Kerstdag meer dan 2000 jaar geleden gebeurde iets veel groter dan dat. De Koning van alle koningen, de Heer van alle heren, is geboren op aarde: Jezus, de Immanuël. Hij is met ons. Niet voor een dag. Niet voor even. Niet voor beperkte tijd. Maar voor altijd! Wees daarom verheugd! Vier daarom Kerst met vreugde!

In Nederland is er een spreekwoord: ‘Ieder voor zich en God voor ons allen’. Weet u wat dit betekent? ‘Niemand helpt elkaar’. Dit spreekwoord is het tegenovergestelde van Immanuël. Immanuël herinnert ons dat wij de nabijheid van God niet zodanig genieten dat wij de ogen sluiten voor anderen. Degradeer Immanuël niet tot ‘God met mij alleen’. ‘Ikke, ikke, ikke’. Daarom leerde Jezus ons ook bidden: ‘Onze Vader ....’ Het besef dat ‘God met ons’ is, zorgt ervoor dat Jozef verder wil met Maria. In goede en minder goede tijden. Ook als hij later met Maria naar Betlehem zal gaan. Ook als ze later moeten vluchten naar Egypte met het Kind. De bezinningsvraag voor ons is: ‘Kent u iemand die op dit moment Gods nabijheid, samen met u of door u hard nodig heeft?’

In de wereldgeschiedenis vinden er gebeurtenissen plaats waar misbruik gemaakt wordt van ‘God met ons’. Denk bijvoorbeeld aan de kruistochten in de middeleeuwen. Denk ook aan de riem van de Nazi-soldaten met de inscriptie ‘Gott Mit Uns’. Denk ook aan de radicale groeperingen in Indonesië die vooral sterk gegroeid zijn na 1998, of ergens anders in de wereld, die haat en intolerantie zaaien, die religie misbruiken voor hun eigen (politieke) agenda. Daarom worden we vandaag ook gewaarschuwd om ‘Immanuël, God met ons’ niet te misbruiken voor onze eigen agenda.   

Geliefde gemeente. Vandaag vieren wij samen online de Landelijke Kerstviering van de GKIN. Wat zouden we graag willen dat wij net als de voorbije jaren vandaag in de kerk zijn met ruim 500 mensen. Juist dit jaar dat GKIN haar 35ste verjaardag viert. De coronapandemie schudt het leven van velen. Wij worden bewust gemaakt dat niets vanzelfsprekend is. Wij hebben niet alles in handen. De coronacrisis confronteert ons met de kwetsbaarheid van het bestaan. Wij beseffen ten diepste dat wij God nodig hebben in dit leven. Godzijdank. Vandaag is het Kerst, de geboorte van Jezus. Weet dat Immanuël Zijn naam is, God met ons. In goede tijden is Jezus Immanuël. In slechte tijden is Jezus ook Immanuël. Ook in deze coronapandemie. Wij hoeven niet bang te zijn, want wij zijn nooit alleen. Jezus is met ons.

Denk ook aan wat Hij gezegd heeft bij Zijn hemelvaart: “Zie, Ik ben met u alle dagen tot aan de voltooiing van de wereld!” Een belofte die niemand anders kan waarmaken, behalve Jezus.

Het Kerstverhaal vandaag bemoedigt ons. Het leven kan anders verlopen dan onze verwachting. De gebeurtenissen in het leven kunnen ons teleurstellen. Mensen kunnen ons teleurstellen. Tegenslagen kunnen ons teisteren, zoals Jozef heeft meegemaakt. Maar weet ten diepste dat Jezus Immanuël is: God met ons. Raak niet in paniek. Bedenk niet allerlei negatieve scenarios. Pas uw leven aan met Gods plan. Volg Hem! Net als in de afgelopen 9 maanden van Online Landelijke Erediensten, wil ik u allen samen met ds. Stanley Tjahjadi en ds. Marla Winckler- Huliselan de moed inspreken. Houd vol! Hij laat ons niet los.

Ik wil deze preek eindigen met een gedicht van Nel Benschop.

Immanuel – God met ons

Luister: ik heb je wat te zeggen;

o nee, het is geen nieuw verhaal,

en ik gebruik heel simp’le taal,

er is niet veel aan uit te leggen.

‘t Is enkel dit: God weet dat mensen

zo vrees’lijk eenzaam kunnen zijn,

dat ze alleen hun angst en pijn

verdragen moeten, tot de grenzen.

Van kracht en moed zijn overschreden;

zo tobben ze wanhopig voort,

omdat geen mens hun noodkreet hoort,

geen mens weet, wat er wordt geleden.

En omdat God niet kan verdragen

dat zo Zijn wereld ondergaat,

zond Hij Zijn Zoon, die metterdaad

bij ons wou zijn. Hij hoort ons klagen.

Kijk, daarom werd de Heer geboren-

Het kerstfeest zegt je: Hij met mij

en ik met Hem. God is dichtbij,

je mag voor altijd bij Hem horen.

Gezegende kerst toegewenst.

Amen!