Psalm 1:1-6 en Matteus 7:13-20

Geliefde gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Elke nieuwe dag is een uitnodiging van God aan u en mij om een gelukkig leven te leiden. Om dit te ervaren moeten we keuzes maken. Keuzes die meer en minder belangrijk zijn. De vraag is kies jij bewust? Want het is gemakkelijker voor ons om te leven op de automatische piloot. Gewoon zoals we het altijd gedaan hebben. Daar hoeven we niet over na te denken.

Maar als je echt mens wilt zijn, als je een echt gelukkig mens wilt zijn moet je steeds opnieuw afwegen, overwegen, de mogelijkheden je leven in de weegschaal leggen en overwegen – en dan wel bewuster kiezen!. Laten wij kijken naar onze Schriftlezingen van vandaag waarom het belangrijk is om een bewuste keuze te maken.

De eerste psalm begint met de woorden: “Gelukkig de mens die niet meegaat met wie kwaad doen, die de weg van zondaars niet betreedt, bij spotters niet aan tafel zit, maar vreugde vindt in de wet, ik vertaal het met de Thora van de Heer en zich verdiept dag en nacht in zijn Thora”. In deze twee zinnen krijg je het advies te kiezen voor het onderwijs, richtingwijzer  van de Thora, want die keuze die zal je gelukkig maken.

Gelukkig of welzalig betekent hier ‘vol van geluk’ en heeft te maken met ‘rechtuit kunnen gaan’, ‘het doel bereiken’, ‘tot bestemming komen’. De Here Jezus gebruikt dit woord, ‘gelukkig de mens’ in de zaligsprekingen, de Bergrede in Mattheüs 5-7.

De vertaling van de NBG 1951 blijft echter dicht bij de Hebreeuwse tekst en is vertaald met ‘Welzalig de man’. Deze versie zullen we ook straks zingen of luisteren na de Apostolische geloofsbelijdenis. De NBV kiest ervoor om van ‘de man’ ‘de mens’ te maken. Want hier wordt niet alleen de man aangespoord, maar iedereen.

Gelukkig heeft Maria de Groot, een Nederlands schrijfster en theologe, 83 jaar, een Psalm voor de vrouw gezet naast psalm 1. Hieronder is de complete tekst van haar psalm.  

Gelukkig de vrouw die niet aanschuift in de kring van heersers, 

die haar naam niet te grabbel gooit in de strijd om macht 

maar die op de zachte krachten vertrouwt,

de vleugels die haar verheffen.

Zij is als het adelaarsjong door de moeder omhoog gedragen. 

Zij scheert langs klippen van sneeuw en steen 

zonder zich te bezeren. 

Haar horst is de zon. 

Niet zo de jagers die blazen aan de voet van de bergen.

Machteloos moeten zij toezien 

hoe ver zij hen overtreft. 

Gelukkig de vrouw die vertrouwt op zichzelf en de buigzame liefde.  

Wat vindt u van deze tekst?

In ieder geval is niet alleen ‘de man’ gespiegeld in de rest van deze tekst. Maar er is meer stof tot nadenken. En dat is juist wat psalm 1 ons voorhoudt: denk na over wat je doet, welke levensweg je kiest.

Wat u en ik niet moeten doen is ‘niet meegaan’, ‘niet blijven staan’ en ‘niet gaan zitten’. Het klinkt simpel maar u weet als geen ander dat u soms  zomaar mee gaat in een verkeerde beslissing. U laat zich zomaar meeslepen. Het is niet altijd gemakkelijk om ‘nee’ te zeggen tegen de verkeerde weg. Het is niet gemakkelijk om nee te zeggen tegen bepaalde situatie wanneer je weet dat de verkeerde kant op gaat. En het kan een eenzame positie geven. Maar deze Psalm zegt : je bent gelukkig! In ieder geval in Gods oog als je hier niet voor kiest.

Ook de thora, de richtingswijzer te overdenken, hardop lezen, herkauwen,  mediteren. Dit is het leven vanuit een verborgen Bron. Dat je weg zoeken bij het licht van Gods woord. Daar krijgt u nooit genoeg van, dat gaat dag en nacht door, als de hartslag in uw leven.  

Broeders en zusters,

Het inzicht van Psalm 1 is te vergelijken met de woorden van Jezus in  Mattheüs evangelie: “de brede weg en de smalle weg, zoals de plaat hieronder die er bijna in elke christelijk gezin hangt.

Ook hier staan we voor een keuze; de brede weg, die veel mensen gekozen hebben en het brengt je geen geluk en niet bij het leven met God.

Of de smalle weg waar de deur, de poort is van het Koninkrijk van God.  Jezus zegt zelf, Ik ben de Weg. Ik ben de Deur voor Mijn schapen. Om die goede weg te vinden, de weg naar het Koninkrijk van God en om die weg te kunnen gaan hebben we Jezus elke dag nodig. Want God zoekt niet naar een goede moraal, maar naar een zuiver hart.

Voor Jezus draait hier ook niet om het luisteren, maar om het luisteren én Zijn wil doen’ en vrucht dragen. Hij zei: ‘Aan de vrucht herken je de boom’’ (Mattheüs 7:16-18). Welke vrucht? Dit is in overeenstemming met de bekering (Mattheüs 3:8). Wat Jezus met de nauwe poort en de smalle weg bedoelt is dus het leven zoals Hij het schetst in de Bergrede. Echt leven. Het is ook uw levensweg als een christen. Je levensweg is de manier waarop je je leven inricht. De manier waarop je spreekt, denkt, doet. Je weg is de praktijk van je hart. Het is dat wat er bij je van binnen leeft en er op de een of andere manier steeds weer uitkomt. Dat maakt je gelukkig.

Broeders en zusters,

U, jij staat als mens dus voor een keuze. Een mens moet kiezen, kiezen tussen wat deugt en niet deugt. In de psalmen en het evangelie hebben mensen de vrijheid te kiezen, en de vrijheid te dwalen, fouten te maken en zich te bekeren van hun dwalen en maar ook de vrijheid te volharden in hun dwaalweg.

De keuze die ons voorgehouden wordt is een innerlijke keuze. Die heeft daarom gevolgen voor wat je doet, maar het begint bij die innerlijke keuze: rechtvaardig leven of onrechtvaardig leven. Oprecht leven of onoprecht leven. Het maakt daarom verschil uit, wat je kiest.

De rechtvaardige (tsaddiq in het Hebreeuws) is de mens die gelooft, de mens die recht staat tegenover God en naaste. Dat zijn geen heiligen, in de zin van perfecte mensen, in tegendeel: zij kennen hun eigen beperkingen, eigen zonde. Zij leven echter alleen van genade, van wat Christus voor hen heeft gedaan. De apostel Paulus zegt dat geen mens rechtvaardig is, maar dat wij gerechtvaardigd worden door het geloof van Jezus Christus (Romeinen 3: 11, 22).

En dan leidt die keuze tot kwaliteit van leven dat te vergelijken is met het beeld van een boom geplant aan water, die zijn vrucht geeft op zijn tijd en zijn blad weet te behouden, kortom wat een oprechte doet dat zal hem gelukken, gelukkig maken.  

De boom is stevig geworteld in de aarde en die langzaam maar zeker opgroeit. Zo’n boom is een toonbeeld van een stabiel en standvastig leven. En God, die geheime verborgen Bron zorgt voor stabiliteit. Hoe de omstandigheden ook zijn, deze boom behoudt zijn vitaliteit.

Een andere beeld zijn de goddelozen.

De goddelozen (rasja in Hebreeuws) zijn mensen die weten dat God er is maar totaal aan Zijn wil en Woord voorbijgaan. Het geloof in God heeft geen enkele consequentie voor hun manier van leven. Zij geloven niet dat God van hen om een bepaalde manier van leven vraagt. Zij geloven niet dat zij rekenschap moeten afleggen van hun daden. De goddelozen zijn in de Bijbel diegenen die anderen afpersen, die de zwakken (weduwen en wezen) onderdrukken en uitbuiten. Dat zijn de personen die volgens de Bijbel met God spotten.

Ze zijn zoals het kaf: droog vlies van graankorrels dat door het zeven op de dorsvloer wegwaait in de wind.

Ze staat voor een leven dat helemaal afhankelijk is van de omstandigheden. Er is geen houvast, geen basis. Het beweegt alle kanten op en waait met alle winden mee. Dat kaf staat voor de wisselvallige mens, die te gemakkelijk meegaat met de stroom.

Broeders en zusters van Christus,

De keuze die Psalm 1 en het Mattheus evangelie ons voorhouden is niet een eenmalige keuze en verdeelt de mensenwereld dus niet in twee groepen: de rechtvaardige en de goddelozen, of in goede en kwade mensen. Want wij dragen de mogelijkheid tot oprecht en onoprecht leven ons hele leven met ons mee.

Wij maken iedere dag weer keuzes. En die hebben gevolgen voor onszelf en het leven van de mensen, met wie we te maken hebben. En wie zich erin verdiept, ziet wel in dat het niet altijd zo simpel is. Veel psalmen laten dan ook mensen aan het woord die worstelen met hoe moeizaam het soms gaat, door verdrukking, door wanhoop, door vijanden, door wat dan ook.

Daarom laat Psalm 1 en Jezus’ woorden  ons niet oordelen over mensen. Het geeft ons alles in handen om op te roepen tot bekering. Een uitnodiging om terug te gaan naar de Here. Dan word je bij de vraag bepaald: Welke weg ga ik? Waar kies ik voor? Waar wil ik uitkomen? Wat is de zin van het leven? Wat is de zin van mijn leven?

Voor het antwoord op deze vraag zoeken en kijken wij naar Jezus onze Heer en Zijn wil volgen en bewuste keuze te maken. Dat is een uitnodiging voor een gelukkig leven. Ook al soms moet je door de eenzame weg gaan. En toch leidt die weg ook tot je bestemming waar God je wilt hebben.  Ik wens u allen veel zegen en wijsheid toe op welke weg u zal bewandelen.

Amen.

Verdiepingsvragen:

1. Wij laten ons beïnvloeden als het gaat om wat we doen, waarvoor we kiezen, hoe we in het leven staan. Vaak gaat dit onbewust. Probeer eens te bedenken waar jij vooral door beïnvloed wordt. Enkele mogelijkheden: goedkeuring van mensen, media, woorden van God, voorbeeldfiguren, de cultuur waarin je leeft, je eigen voorkeuren, vrienden/familie enzovoort.
2. Vind je het lastig om de juiste keuzes te maken? Noem eens wat voorbeelden.
3. Deze psalm geeft aan dat het mogelijk is om vreugde te vinden in de wet/thora van God. Kun je je daar iets bij voorstellen? Welke visie heb jij eigenlijk op de woorden van God?
4. Hoe zorg je er voor dat je vruchten in je leven draagt?