Schiftlezing: Galaten 5:16-26

Broeders en zusters, gemeente van Christus,
Vorige week hadden we de focus gelegd op het streven naar vredeen wat opbouwend is voor elkaar naar aanleiding van het conflict tussen Paulus en Barnabas. We leerden dat wij kerk zijn
die leven met mensen zoals Paulus en Barnabas en durven kijken naar onze verschillen, ook elkaar vooral niet vooroordelen maar anderen die ons niet lief zijn. Dit alles omdat we leven alleen uit dezelfde genade van Jezus Christus.

Vandaag gaan we focussen op onze binnenkant en we zullen kijken vanuit theologische en psychologische oogpunt met het thema “Karaktervorming door de heilige Geest, begint bij jezelf”.

Karaktervorming is niet te vergelijken met indomie, instant noedels die je heel snel klaarmaakt of IKEA bouwpakket. Dat je er een koopt en thuis ga je dat in elkaar zetten en binnen no time staat die er.
De gebruik aanwijzing moet goed gevolgd worden.

Vorming en vernieuwing van ons karakter is een leven lang proces en onvermijdelijk, zoals we in de Bijbel lezen: Abraham, Jakob, Josef, Mozes, David, Sarah, Naomi, Ruth en alle anderen.
Een voor een kenden ze tijden waarin ze werden gevormd, gekneed tijdens woestijnperioden, in tegenslagen en beproevingen, soms vele jaren lang. Zo ontwikkelden ze het karakter dat ze nodig hadden
om hun roeping te vervullen en tot hun bestemming te komen. Welke personages vind je leuk en wiens personages lijken op of zijn hetzelfde als die van jou?

Jeremia zegt dat ons leven als klei in de hand van God als de Pottenbakker. Want: Hij maakt ons. Hij brengt ons naar Zijn doel en Hij vraagt ons te laten vormen.

Wij zien ook bij Jezus die eerst mocht opgroeien en gevormd worden. Als kind groeide Hij op, werd sterk en vervuld met wijsheid. Na Zijn doop in de Jordaan ontvangt Hij de Geest en diezelfde Geest leidt Hem de woestijn in voor een proces van beproeving en loutering 40 dagen lang.

Jezus zelf is ook heel bewust bezig met karaktervorming. Hij neemt mensen mee in een andere manier van leven. Hij vormt een leefgemeenschap, trekt intensief op met zijn leerlingen en door met elkaar op te trekken, met vallen en opstaan vindt een proces plaats van karaktervorming. We denken aan Petrus, Johannes en alle andere leerlingen.

Broeders en zusters,
Misschien denkt u, denk jij: Er gebeuren van alles in mijn leven waar ik weinig of geen invloed heb op mijn karakter? Daar zit wat in. Je startpunt wordt sterk bepaald door je opvoeder. Je krijgt al van alles mee in je DNA.

In de opvoeding zetten anderen al een stempel op je. Je kiest zelf niet je beginpunt, je krijgt het mee. Maar bij karaktervorming draait het niet zozeer om waar je start, of waar je nu bent. Maar veel om waar je heen gaat. Je verleden kan je niet veranderen maar je hebt nu de keuze om anders te doen en waardoor je je laat leiden en vormen. Want er zijn machten en krachten die ons beïnvloeden waar Paulus er bewust is over slechte verlangen.

Het is niet voor niets dat Paulus deze dingen ook heeft benoemd in vers 19-21a:
"Luister niet naar slechte verlangen: Ontucht, zedeloosheid en losbandigheid, afgoderij en toverij, vijandschap, tweespelt, jaloezie en woede, gekonkel, geruzie en rivaliteit, afgunst, bras- en slemppartijen en nog meer van dat soort dingen". 

De vraag is, waar komt deze dingen vandaan? Waarom doe je dingen die je doet of zeg je dingen die je zegt. Deze zijn goede vragen en hoe kunnen we deze beantwoorden?

Wat Paulus hier schrift kan uit het verleden, uit het ouderlijk huis komen. En dat moeten wij niet onderschatten. Ineke van Dok-Mak zei dat we allen een huilend, niet gehoord, onbevestigd kind met ons mee dragen. Wanneer je gespannen bent of in conflict situatie terecht komt dan gaat je kleintje onbewust reageren als je het in kindertijd hebt meegemaakt.

Een van de thema’s in de studie ‘Contextueel Pastoraat’ is ‘Een Taal Erbij’. Deze is gebaseerd op de contextuele en systemische gedachtengoed. Bij Een Taal Erbij gebruiken we duplo poppetjes om de relationele en de innerlijke werkelijkheid te visualiseren. Ik stel een poppetje aan u voor aan de hand van een casus:

Dit is Rima. Rima is 33 jaar.. Zij is getrouwd met Benjamin. Samen hebben zij 1 dochter, Trees.

Rima is groot geworden in het gezin met vader. Dit plaats ik op een blok omdat vader vrij dominant was en een moeder die vooral zat en niet in positie kwam. Moeder kijkt vader erg naar de ogen en spreekt hem niet tegen.

En Rima heeft eigenlijk als een heel klein meisje al geleerd om eigenlijk een beetje af te kijken van moeder en vader ook niet tegen te spreken maar hem vooral te pleasen.

Je zou kunnen zeggen dat Rima coping stijl heeft ontwikkeld, een oplossingsstrategie heeft bedacht hoe om te gaan met vader. Het is niet veilig om het kind vol emotie in haar te laten zien aan vader.
Dus Rima heeft heel jong geleerd om dit kindje (een andere klein poppetje) in te zetten in contact met vader om zich veilig te voelen.

Nu is Rima volwassen en heeft deze poppetjes nog steeds in zich die zij mee neemt het leven in. Je kun je voorstellen dat als Rima opnieuw geconfronteerd wordt met een onveilige situatie of een conflict
dat ze onmiddellijk dit poppetje naar voren schuiven om zichzelf veilig te houden.

De vraag is hoe kan Rima als volwassen vrouw reageren in een onveilige situatie? Ze zou kunnen leren om haar grenzen te bewaken en niet altijd anderen te pleasen. Ze kan leren confrontatie aan te gaan.
Zij leert deze poppetjes in haarzelf kennen. Dat het kleintje in haar geen overhand neemt maar die er mogen zijn. Het kind vol emotie mag zichzelf laten zien in een conflict situaties. Tegelijkertijd neemt Rima als volwassen vrouw de regie over.

Deze manier van kijken gaat terug naar binnenste van jezelf en daardoor een andere keuze maken. Dit is ook wat Martin Buber, Joodse filosoof zei in zijn boek ‘De weg van de mens’. Buber zegt de weg van de mens begint bij zichzelf en het is alleen mogelijk als de mens zich naar binnen gaat keren, naar het diepste van je mens zijn, zijn innerlijke.

Bij jezelf beginnen betekent dat alles van jezelf afhangt. Dit raakt een van de diepste en moeilijkste kwesties van ons leven: aan de ware oorsprong van menselijke conflicten, thuis, op het werk, in de kerk.
Want meestal kijken wij naar gedrag van anderen en zoeken naar motieven van anderen en wij kijken niet naar ons eigen gedrag en ons binnenste.

Het doel is niet alleen innerlijke conflicten te onderzoeken maar de gehele mens en orde in zichzelf te scheppen. Is dat ook niet wat God wilt in ons leven? De mens moet eerst zelf inzien dat de conflictsituaties tussen hem of haar en anderen slechts het resultaat zijn van de conflictsituaties in zijn eigen ziel in drie dingen: van een gedachte, van het woord en van de handeling /actie.

Buber zegt: de bron van elk conflict tussen mij en mijn medemensen is dat ik niet zeg wat ik bedoel, en dat ik niet doe wat ik zeg. Daarom moet de mens weer terug naar zichzelf

Broeders en zusters,
Als een ieder van ons terug gaan naar onszelf, en reflecteren op ons eigen handeling weet ik zeker dat de vruchten van de Geest ons te deel zal vallen.

Dit betekent dat de Geest mag meer orde op zaken stellen in ons leven. Er komt steeds meer balans, evenwicht. Een mate van waarachtigheid, echtheid, kwetsbaarheid. Jezus volgen komt meer en meer centraal te staan en andere zaken krijgen hun juiste proporties.

Gezegend ben je want je bent een tempel van de Geest. De Geest wordt ons gegeven om ons te vormen naar het beeld van Jezus. Ons te zuiveren en te vernieuwen. Karaktervorming is een lange termijnproces. Het gaat dus over seizoenen, over wortel schieten en over groeien, bloesem, over snoeien en rijpen en vrucht dragen. Het heeft zijn tijd nodig, laat zich niet versnellen. We moeten lange adem voor elkaar hebben, in de gemeente, thuis en op het werk.

Hier zit God factor en dat is dat de groei zelf buiten mijn bereik ligt. De groei zelf kan ik niet realiseren. Dat is aan Gods Geest. Geestelijke groei is in de kern een geschenk dat je ontvangt. Het is een vrucht van de Geest.

Misschien denk je, ik vind het wel even best zo. Ik laat de dingen voor nu even zoals ze zijn. Vergis je niet. Veranderen doe je sowieso, onvermijdelijk. De vraag is alleen, in welke richting verander je?

Iedere dag dat je leeft en keuzes maakt wordt je hart een stukje harder of juist zachter. En de vraag is ook: wie laat je dat proces beïnvloeden.

Laten we dit moment gebruiken om onszelf te onderzoeken of te evalueren, naar binnen kijken of we naar de Geest hebben geleefd of het slechte verlangen sterker is. God wil dat we leven volgens de vruchten van de Geest: liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing. Laat de Heilige Geest ons karakter vormen en ons leven leiden om Zijn wil te doen tot Zijn glorie!

Amen